Το αμφιλεγόμενο γυναικείο πρότυπο της Marilyn Monroe ήθελε τις γυναίκες να αποζητούν στα διαμάντια την αγάπη των εκάστοτε συντρόφων τους. Όμως, ο θησαυρός είναι άνθρακας, στην κυριολεξία. Όσο αστραφτερό φαντάζει ένα διαμάντι στο φως, τόσο σκοτεινή φαίνεται να είναι η ιστορία του.

Η βιομηχανία διαμαντιών, σχεδόν από τη στιγμή που άρχισε να αναπτύσσεται, συνδέθηκε με διάφορες παρατυπίες και αντιμονοπωλιακή πολιτική. Η πλειοψηφία των διαμαντιών που προέρχονταν από τα αφρικανικά ορυχεία δεν καταγράφονταν. Έτσι, ήταν εύκολο να πωληθούν λαθραία και να αναμειχθούν με τα εγχώρια ενθαρρύνοντας τους διαξιφισμούς μεταξύ γειτονικών χωρών. Δεν είναι άγνωστος ο όρος «ματωμένο διαμάντι». Σκοτώθηκαν χιλιάδες πολίτες από τη δεκαετία του ’90 και έπειτα με παραδείγματα εμφυλίων όπως στην Αγκόλα, στη Σιέρα Λεόνε και στη Λιβερία. Τα διαμάντια, ωστόσο, συνέχιζαν να πωλούνται σε διεφθαρμένες κυβερνήσεις, ακόμα και εκτός της αφρικανικής ηπείρου, στηρίζοντας οικονομικά πολέμαρχους, εξεγέρσεις και στρατιωτικές εισβολές.

Πέρα από το ανθρωπιστικό στοιχείο, ωστόσο, κινδυνεύει και το περιβαλλοντικό. Όσο προσεγμένες κι αν είναι οι εξορύξεις, όσες αναδασώσεις και να γίνουν μετά, η οικολογική καταστροφή είναι ανυπολόγιστη. Ειδικότερα, σημειώνεται αύξηση των αερίων του θερμοκηπίου. Οι λίμνες “στραγγίζουν” και η ποιότητα του νερού αλλάζει. Η πανίδα των περιοχών κινδυνεύει ακόμα και με αφανισμό, ενώ σημειώθηκαν και σημαντικές διενέξεις μεταξύ των ιθαγενών στην περιοχή του Καναδά.

Το 2003, ύστερα από πιέσεις που κατήγγειλαν αιματηρά τεκταινόμενα, το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων όρισε, μέσω του ΟΗΕ, το Σχήμα Πιστοποίησης της Διαδικασίας του Κίμπερλι. Σκοπός του ήταν να ιχνηλατεί κάθε λίθο και να ελέγχει καλύτερα τις ενέργειες στα αδαμαντωρυχεία. Όμως, η λειτουργικότητα και η διαφάνειά του τέθηκαν υπό αμφισβήτηση μιας και άφηνε πολλά νομικά «παράθυρα» ανοιχτά τόσο για εθνικές αντιζηλίες όσο και για ατασθαλίες που αφορούσαν στην οικολογία. Η πιστοποίηση δεν ασχολήθηκε ούτε με τις συμπεριφορές που λαμβάνουν οι εργάτες των ορυχείων ούτε με τις μεθόδους εξόρυξης.

Όσον αφορά στα νομικά «παράθυρα» της Πιστοποίησης Κίμπερλι, τρανό παράδειγμα αποτελεί η περίπτωση Beny Steinmetz Group Resources, ενός από τους βασικότερους προμηθευτές διαμαντιών στον κόσμο. Ο κολοσσός κατηγορείται για έμμεση σύμπραξη με την Ισραηλινή ταξιαρχία Givati και χρηματοδότηση των Ισραηλινών δυνάμεων. Οι τελευταίοι, όντας εγκατεστημένοι στη Λωρίδα της Γάζας, ευθύνονται για τις επιθέσεις εναντίον αμάχων Παλαιστινίων το 2009. Σύμφωνα με αναφορά της Διεθνούς Αμνηστίας, οι ενέργειες του Ισραηλινού στρατού στηρίζονταν οικονομικά και από συνεταίρους, όπως ο οίκος Sotheby’s. Παράλληλα, ο οίκος De Beers, ένας ακόμη συνεργάτης της BSGR, κατηγορήθηκε για βιαιοπραγίες και τη γενοκτονία μιας ολόκληρης φυλής, προκειμένου να λάβει τα διαμάντια που έκρυβε η γη τους.

Ακόμα και να μην αποτελούσαν τα διαμάντια την πέτρα του σκανδάλου μεταξύ των εθνών, σίγουρα επιβαρύνουν την υγεία εκατομμυρίων παιδιών που εργάζονται στα ορυχεία. Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Εργασίας, η παιδική εργασία εκεί κοστολογείται λιγότερο από δύο δολάρια, με τους ανήλικους να καλύπτουν έως και το 20% του εκάστοτε εργατικού δυναμικού. Παρατηρούνται ανήλικοι φορώντας βαρύ εξοπλισμό, πλαισιωμένοι από επικίνδυνα χημικά στοιχεία ή κουβαλώντας έως και 50 κιλά χαλίκι από τα ορυχεία στα εργαστήρια. Περνούν ώρες σκαλίζοντας το χαλίκι προκειμένου να εντοπίσουν ακόμα και τα αχνότερα ίχνη αδάμαντος. Πολλές φορές τραυματίζονται, άλλες φορές πεθαίνουν κάτω από τα συντρίμμια κάποιου αδαμαντωρυχείου.

Παράλληλα με όλες τις παραπάνω μαρτυρίες, υπάρχουν σχεδιαστές που συμμερίζονται τις ίδιες ανησυχίες με τους ηθικά σκεπτόμενους. Το θέμα της βιωσιμότητας αρχίζει δειλά να γίνεται προτεραιότητά τους.

Μερικοί επιλέγουν διαμάντια από δεύτερο χέρι και από κοσμήματα που υπάρχουν ήδη στην αγορά. Εξαντλούν τις τεχνικές τους, προκειμένου να απομονώσουν τα διαμάντια, να τα ανασχηματίσουν, να τα γυαλίσουν και να τα αναδιαμορφώσουν.

Κάποιοι άλλοι ασχολούνται με διαμάντια που «καλλιεργούνται» στο εργαστήριο ως εναλλακτική των παραδοσιακών εξορύξεων. Τα τεχνητά διαμάντια παράγονται σε εκπληκτικά μικρό χρόνο, είναι φιλικότερα προς το περιβάλλον και σίγουρα δεν εμπλέκονται σε διακρατικές έριδες. Η πορεία τους είναι εξ αρχής ελεγχόμενη. Ποιοτικά δε, ακολουθούν τις ίδιες προδιαγραφές και επεξεργασία με τα φυσικά. Συνεπώς, είναι ίσης αξίας εναλλακτική επιλογή.

Αγαπάς την μόδα που σέβεται τον άνθρωπο, τα ζώα και το περιβάλλον; Έλα στην ομάδα μας στο Facebook και το Instagram, για να γράψουμε μαζί το μανιφέστο της μόδας… από την αρχή!